Safra kesesinin enfeksiyonu, tıkanması veya içerisinde safra taşı oluşması ile anılan rahatsızlıklar safra kesesi hastalığı olarak bilinir. Safra kesesi, karaciğere yapışık olarak onun alt kısmında bulunan, 10 cm kadar uzunlukta ve yarım çay bardağı kadar hacme sahip bir kesedir. Karaciğerde üretilen safrayı hem depolar hem de daha konsantre (yoğun) hale getirir. Safra, besinlerin özellikle de yağın sindirimine yardımcı olur ve safra kanalı ile on iki parmak bağırsağına salınarak sindirime katılır (çizime bakınız).
Karaciğeriniz normalde günde 1 litreye yakın safra üretir. Bunun üçte biri safra kesesinden geçtikten sonra kalanı ise doğrudan sindirime katılır. Safra kesesinde depolanan kısım sindirimin gerektirdiği anda kullanılır.
Şu durumlarda safra kesesi hastalığından şüphe duyabilirsiniz.
Belirtiler
Tipik olarak hastalar, sağ üst karın bölgelerinde, göğüs kafesinin yakınında, şiddetli olabilen ve sırtın üst kısmına yayılabilen “kavrama” veya “kemirme” şeklinde ağrı yaşar. Ağrı genellikle yemek yedikten sonra veya geceleri ortaya çıkar. Diğer belirtiler arasında bulantı, kusma, hazımsızlık, şişkinlik yer alabilir. Bazı hastalar göğüs kemiğinin arkasında ağrı hissedebilir ve sorun kalple ilişkili sanılabilir.
Kese çıkışının taş veya çamur ile daralması veya tıkanması durumunda, kesenin boşalmak için kasılmayı denemesi ağrıya neden olur. Hem safra kesesinin sonuçsuz kasılması hem de sindirimin eksik safra ile yapılması şikayetleri arttırır. Sindirim sisteminde yeterli safra olmadığı için sindirim tamamlanamadığında hastada hazımsızlık, ekşime, yanma gibi yakınmalar olur. Barsak içi gaz miktarı da arttığından şişkinlik hissedilir.
Taş ya da çamur oluşmasa da kasıldığı halde safrayı iyi atamayan, fonksiyon bozukluğu olan keselere de rastlanabilir.
Bazı Teşhisler ve Seyri
Akut safra kesesi iltihabı olan hastalarda yukarıdakine benzeyen şikayetler daha uzun sürebilen ve şiddetli tarzdadır. Karnın sağ üst kısmında şiddetli ve sürekli olan ve günlerce sürebilen ağrı duyulabilir. Nefes alırken ağrı sıklıkla artar. Ateş, titreme, hafif sarılık, bulantı ve kusma meydana gelebilir. Şiddetli ağrı, sırta, sağ omuza ve göğse vurabilir.
Kronik (ilerlemiş) safra kesesi hastalığında, safra taşları ve beraberinde hafif iltihaplı kese vardır. Bu durumlarda safra kesesi fonksiyon görmez ve duvar kalınlığı kalıcı olarak artar. Kronik safra kesesi hastalığının belirtileri şunlardır; yemeklerden sonra gaz, mide bulantısı, karında rahatsızlık hissi ve kronik ishal şikayetleri.
Tıkanma sarılığında karaciğerden çıkan ana safra kanalında oluşan taşlar, safra kesesine yerleşen taşların neden olduğu şikayetlerden başka aşağıdakilere de neden olabilir;
Sarılık, koyu renkli idrar, açık renkli dışkı, hızlı kalp atışı ve ani kan basıncı düşüşü, ateş, titreme, bulantı ve kusma ile karnın sağ üst kısmında şiddetli ağrı.
Safra Kesesi Hastalıklarının Teşhisi
Safra kesesi hastalığının teşhisi için doktorunuz, tıbbi öykünüzü dinleyerek fizik muayene yapacaktır. Aşağıdaki testleri de yaptırmanız istenebilir;
Ultrason; Safra kesesinin ve safra kanallarının görüntülenmesini sağlar.
Bilgisayarlı tomografi ve MRI da görüntüleme için istenebilir. Kan testleri de teşhiste kullanılabilir.
Safra Kesesi Hastalıklarının Tedavisi
Safra kesesi hastalıklarının tedavisi, hastalığın türüne ve ciddiyetine bağlıdır. Safra kesesi taşlarının çoğu ağrıya neden olmaz ve tedavi gerektirmez. Ancak, ağrıya neden oluyorsa, doktorunuz aşağıdaki tedavileri önerebilir;
Safra kesesi taşlarının eritilmesi için ilaçlar: Bu ilaçlar, safra kesesindeki küçük taşları ve kumu eritmeye yardımcı olabilir.
Safra kesesi taşlarına bağlı semptomlar oluyorsa
ameliyatla safra kesesinin çıkarılması.
Safra kesesi iltihabı, genellikle antibiyotiklerle tedavi edilir. Şiddetli iltihaplanma, safra kesesi taşları ile birlikteyse safra kesesinin ameliyatla çıkarılması gerekebilir.
Safra kesesindeki küçük boyutlu taşların safra kanalına düşmesi durumunda pankreastan gelen kanalı da tıkayabileceğinden sarılığa ilaveten pankreas iltihabı da görülebilir.
Safra kesesi hastalıkları, ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu nedenle, safra kesesi hastalığı belirtileri yaşıyorsanız, bir doktora görünmeniz önemlidir. Doktorunuz, sizin için en uygun tedaviyi belirleyecektir.
